Urząd do roku 1990 stanowił terenowy organ administracji państwowej i miał ograniczone możliwości w kształtowaniu nowoczesnych metod organizacji i zarządzania zasobami. Dopiero przepisy ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. umożliwiły samodzielne podejmowanie rozstrzygnięć dotyczących wielkości zatrudnienia, wysokości środków finansowych przeznaczonych na wyposażenie techniczne czy też szkoleń pracowników.
Do zadań Urzędu Miasta należą więc (zgodnie z wymienioną wcześniej ustawą) wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów, a także zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów.
Zadania realizowane przez Urząd Miasta są wykonywane przez odpowiednio wyszkolony personel, który w konkretnych dokumentach został zobowiązany do zarządzania, wykonywania i weryfikacji tych zadań. W Urzędzie Miasta zatrudnionych jest ponad 450 pracowników.
Strukturę organizacyjną urzędu zawiera Schemat Organizacyjny Urzędu Miasta, który przedstawia układ funkcjonalny komórek organizacyjnych Urzędu Miasta oraz jednostek organizacyjnych Miasta.
W roku 2003 Urząd Miasta Rybnika został laureatem V edycji Śląskiej Nagrody Jakości w kategorii urzędów administracji publicznej. W tym samym roku Urząd Miasta Rybnika zdobył także wyróżnienie w IX edycji konkursu Polskiej Nagrody Jakości.
W roku 2004 Miasto zwyciężyło w kategorii „Przyjazny urząd administracji samorządowej” otrzymując nagrodę -Lidera zarządzania- za rozwiązanie „Doręczanie korespondencji za pośrednictwem gońców”. Sukces ten Miasto powtórzyło w roku 2006 zdobywając ponownie tytuł i nagrodę za wdrożenie projektu Rybnickiego Systemu Informacji Przestrzennej.
W roku 2005 Rybnik zajął I miejsce w grupie gmin powyżej 100 tys. mieszkańców w konkursie „Profesjonalna Gmina przyjazna inwestorom”.
Rybnik okazał się również najlepiej zarządzanym miastem w Polsce w roku 2006 zajmując I miejsce w kraju wśród największych miast na prawach powiatu.W roku 2006 i 2007 Miasto zostało także głównym laureatem konkursu Gmina Fair Play kreując godne naśladowania wzorce współpracy samorządów z przedsiębiorstwami. W roku 2007 Miasto Rybnik zostało również nagrodzone, jako jedyny samorząd w Polsce, wyróżnieniem w Europejskiej Nagrodzie Jakości w zakresie sektora publicznego. Sukces ten Miasto powtórzyło w roku 2009 otrzymując certyfikat za dobrą praktykę.
W 2008 roku w Ogólnopolskim samorządowym Rankingu Rzeczpospolitej Rybnik uzyskał dwa wyróżnienia: 3 miejsce w kategorii „Najlepsze Miasto w dziedzinie innowacje” oraz „Najlepsze Miasto w dziedzinie wykorzystywania funduszy unijnych”. W 2008 r. Rybnik otrzymał również po raz II prestiżowa nagrodę Złotej @ uzyskując tytuł Samorządowego Lidera Elektronicznej Administracji w kategorii największych polskich miast. Rybnik został również laureatem Oskara Sportowego 2008 w I edycji konkursu „Gminess” w kategorii Gminna Inwestycja Marzeń.
W 2009 roku Miasto Rybnik zostało m. in. Laureatem Rankingu Samorządów Rzeczpospolitej uzyskując tytuł Najlepszego Miasta na prawach powiatu a także zdobyło tytuł Innowacyjna Gmina zarówno w edycji regionalnej jak i ogólnopolskiej w konkursie Krajowego lidera Innowacji. Ponadto Miasto Rybnik zostało laureatem Rankingu Samorządów Rzeczypospolitej uzyskując tytuł Najlepszego Miasta na prawach powiatu a także zdobyło tytuł Innowacyjnej Gminy zarówno w edycji regionalnej jak i ogólnopolskiej w konkursie Krajowego Lidera Innowacji.
W roku 2010 Miasto Rybnik zajęło pierwsze miejsce w rankingu przygotowanym przez Tygodnik Samorządowy Wspólnota w dziedzinie wykorzystania środków unijnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca.
W roku 2011 i 2012 Rybnik po raz kolejny zajął wysokie bo aż drugie miejsce w Rankingu Samorządów "Rzeczpospolitej" w kategorii najbardziej innowacyjne miasto na prawach powiatu. W 2012 r. Miasto Rybnik zdobyło również nagrodę najbardziej przejrzystego Urzędu Województwa Śląskiego.
W 2017 roku Miasto Rybnik znalazło się na czele polskich miast, pod względem wykorzystania środków unijnych Rankingu Samorządów "Rzeczpospolitej”.
W 2018 roku Rybnik zajął pierwsze miejsce w województwie śląskim w rankingu miast najbardziej przyjaznych rowerzystom, organizowanym przez magazyn „Rowertour”. W skali ogólnopolskiej nasze miasto zajęło wysokie, 15. miejsce. Ponadto Prezydent Rybnika Piotr Kuczera otrzymał wyróżnienie w rankingu Perły Samorządu 2018, w kategorii „Włodarz gminy miejskiej powyżej 100 tys. mieszkańców”.
W 2019 roku Miasto Rybnik zajął drugie miejsce w Rankingu Samorządów Rzeczpospolitej w kategorii najlepsze miasta i gminy w Polsce pod względem trwałego, zrównoważonego rozwoju. W tym samym roku Rybnik znalazł się również na 7 pozycji wśród liderów inwestycji w kategorii miast na prawach powiatu w rankingu przygotowanym dla Pisma Samorządu Terytorialnego „Wspólnota”. Ponadto Rybnicki System Identyfikacji Wizualnej otrzymał nagrodę „Dobry Wzór 2019” przyznaną przez jury konkursu Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Jest to konkurs na najlepiej zaprojektowane produkty i usługi na polskim rynku.
Urząd Miasta Rybnika ul. Bolesława Chrobrego 2 , 44-200 Rybnik, tel. (32) 43 92 000, fax. (32) 42 24 124, rybnik@um.rybnik.pl, www.rybnik.eu